turing ödülü ne demek?

ACM A.M. Turing Ödülü, modern bilgisayar biliminin kurucularından sayılan Alan Turing anısına, 1966'dan beri her yıl Association for Computing Machinery (ACM) tarafından bilişim dünyasına katkıda bulunanlara verilen bir ödüldür. Ödüle değer görülen katkılarda "kalıcı olma ve bilgisayar bilimi dünyasına önemli bir etki yapma" koşulu aranmaktadır.¹ Bilişim konulu en önemli ödül olduğu düşünülen²³ Turing Ödülü bilgisayar dünyasının Nobel Ödülü olarak da anılmaktadır.⁴⁵

Ödül, adını Manchester Üniversitesi'nde reader olarak çalışan Britanyalı matematikçi ve yazar Alan Turing'den almıştır. Alan Turing teorik bilgisayar bilimi ve yapay zekanın kurucusu olarak kabul edilmektedir.⁶ Her yıl ACM Awards Banquet'te sahibini bulan Turing Ödülü'ne değer görülen araştırmacılar ACM konferanslarına konuşmacı olarak katılma hakkını da elde etmektedirler.

Turing Ödülü 2003 yılına değin $25.000 maddi desteği içermiştir. Para ödülü 2003 yılında $100.000, 2007-2013 yılları arasında ise $250.000 olmuş ve Intel ile Google tarafından sağlanmıştır.⁷ 2014'te ise para ödülü $1 milyona çıkarılmış⁸ ve Google tarafından karşılanmaya başlamıştır.⁹

50 yılı aşkın tarihinde ilk ödül 1966 yılında Carnegie Mellon Üniversitesi'nden Alan Perlis tarafından alınırken 2006 yılında IBM'den Frances E. Allen bu ödülü kazanan ilk kadın olmuştur.¹⁰ 1975 yılında ise ödül ilk kez birden çok araştırmacıya (yapay zekâ konulu araştırmaları için Allen Newell ve Herbert Simon'a) verilmiştir.

Ödül sahipleri

Yıla göre

<table> <thead> <tr class="header"> <th>Yıl</th> <th>Ülke</th> <th>Kazanan</th> <th>Açıklama</th> <th>Kay</th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td>1966</td> <td></td> <td><a href="Alan_Perlis" title="wikilink">Alan Perlis</a></td> <td><a href="Programlama" title="wikilink">Programlama</a> ve <a href="derleyici" title="wikilink">derleyici</a> tasarımı alanına yaptığı katkılardan dolayı</td> <td><a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1" role="doc-noteref">1</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1967</td> <td></td> <td><a href="Maurice_Wilkes" title="wikilink">Maurice Wilkes</a></td> <td>Profesör Wilkes dahili <a href="Bilgisayar_programı" title="wikilink">program</a> saklayabilen ilk bilgisayar olan <a href="EDSAC" title="wikilink">EDSAC</a>'ın tasarımcısı ve mimarı olarak bilinir. 1949 yılında EDSAC bir <a href="delay_line_memory" title="wikilink">delay line memory</a> kullandı. Ayrıca, Wilkes 1951 yılında yazılan "Preparation of Programs for Electronic Digital Computers" kitabının yazarlarından biridir ve bu kitap <a href="Kütüphane_(bilgisayar_bilimi)" title="wikilink">program kütüphanelerini</a> iyi bir biçimde tanıtmıştır.</td> <td><a href="#fn2" class="footnote-ref" id="fnref2" role="doc-noteref">2</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1968</td> <td></td> <td><a href="Richard_Hamming" title="wikilink">Richard Hamming</a></td> <td>Hata bulma ve düzeltme kodları, otomatik kodlama dizgeleri ve <a href="sayısal_analiz" title="wikilink">sayısal yöntemler</a> konusundaki çalışmalarından dolayı</td> <td><a href="#fn3" class="footnote-ref" id="fnref3" role="doc-noteref">3</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1969</td> <td></td> <td><a href="Marvin_Minsky" title="wikilink">Marvin Minsky</a></td> <td><a href="Yapay_zekâ" title="wikilink">Yapay zekânın</a> oluşturulması, biçimlendirilmesi ve geliştirilmesine yönelik kayda değer etkilerinden dolayı</td> <td><a href="#fn4" class="footnote-ref" id="fnref4" role="doc-noteref">4</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1970</td> <td></td> <td><a href="James_H._Wilkinson" title="wikilink">James H. Wilkinson</a></td> <td>Yüksek hızlı sayısal bilgisayarların kullanımını kolaylaştıran <a href="sayısal_analiz" title="wikilink">sayısal analiz</a> çalışmaları ile <a href="lineer_cebir" title="wikilink">lineer cebir</a> ve geriye dönük hata analizine yaptığı katkılardan dolayı</td> <td><a href="#fn5" class="footnote-ref" id="fnref5" role="doc-noteref">5</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1971</td> <td></td> <td><a href="John_McCarthy_(bilgisayar_bilimcisi)" title="wikilink">John McCarthy</a></td> <td>McCarthy'nin çalışma alanındaki bilinirliğini ortaya koyan "The Present State of Research on Artificial Intelligence" başlıklı konuşması</td> <td><a href="#fn6" class="footnote-ref" id="fnref6" role="doc-noteref">6</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1972</td> <td></td> <td><a href="Edsger_Dijkstra" title="wikilink">Edsger Dijkstra</a></td> <td>Edsger Dijkstra 1950'lerde <a href="ALGOL" title="wikilink">ALGOL</a> adlı yüksek düzey <a href="programlama_dili" title="wikilink">programlama diline</a> en çok katkı yapan kişilerden biridir. Programlama dillerine genel anlamda katkı sunmuş olan ilk bilim insanları arasındadır ve bunların yapısı, tanımı ve uygulaması konusundaki çalışmalarıyla bilinir. Dijkstra'nın on beş yılı bulan yayım geçmişi <a href="çizge_teorisi" title="wikilink">çizge teorisine</a> ilişkin teorik makalelerden el kitaplarına, açıklayıcı metinlerden programlama dilleri konulu felsefi gözlemlere uzanmaktadır.</td> <td><a href="#fn7" class="footnote-ref" id="fnref7" role="doc-noteref">7</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1973</td> <td></td> <td><a href="Charles_Bachman" title="wikilink">Charles Bachman</a></td> <td><a href="Veri_tabanı" title="wikilink">Veri tabanı</a> teknolojisine yaptığı büyük katkılardan dolayı</td> <td><a href="#fn8" class="footnote-ref" id="fnref8" role="doc-noteref">8</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1974</td> <td></td> <td><a href="Donald_Knuth" title="wikilink">Donald Knuth</a></td> <td><a href="Algoritma" title="wikilink">Algoritma</a> analizi ve programlama dili tasarımı konusundaki değerli çalışmaları ile özellikle "<a href="The_Art_of_Computer_Programming" title="wikilink">The Art of Computer Programming</a>" adlı kitabı dolayısıyla</td> <td><a href="#fn9" class="footnote-ref" id="fnref9" role="doc-noteref">9</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1975</td> <td></td> <td><a href="Allen_Newell" title="wikilink">Allen Newell</a></td> <td><a href="RAND_Corporation" title="wikilink">RAND Corporation</a>'da <a href="J._C._Shaw" title="wikilink">J. C. Shaw</a>'la, <a href="Carnegie_Mellon_Üniversitesi" title="wikilink">Carnegie Mellon Üniversitesi</a>'nde fakülte üyeleri ve öğrencilerle yürütülen çalışmalar sonucunda yapay zekâ, insanın bilişsel yapısı ve <a href="liste_(veri_tipi)" title="wikilink">liste işleme</a> konusundaki katkılarından dolayı</td> <td><a href="#fn10" class="footnote-ref" id="fnref10" role="doc-noteref">10</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><a href="Herbert_Simon" title="wikilink">Herbert Simon</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1976</td> <td></td> <td><a href="Michael_O._Rabin" title="wikilink">Michael O. Rabin</a></td> <td><a href="Deterministik_olmayan_sonlu_durum_makinesi" title="wikilink">Deterministik olmayan sonlu durum makinelerinin</a> geliştirilmesine önayak olan "Finite Automata and Their Decision Problem" adlı makaleleri dolayısıyla.<a href="#fn11" class="footnote-ref" id="fnref11" role="doc-noteref">11</a> Scott ve Rabin'in klasik makalesi bu alandaki diğer çalışmalara esin kaynağı olmuştur.</td> <td><a href="#fn12" class="footnote-ref" id="fnref12" role="doc-noteref">12</a><a href="#fn13" class="footnote-ref" id="fnref13" role="doc-noteref">13</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><a href="Dana_Scott" title="wikilink">Dana Scott</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1977</td> <td></td> <td><a href="John_Backus" title="wikilink">John Backus</a></td> <td><a href="Fortran" title="wikilink">FORTRAN</a> gibi yüksek düzey programlama dillerine yaptığı etkileyici katkıları ve programlama dillerinin temel niteliklerine ilişkin resmî yordamlar konulu yayınlarından dolayı</td> <td><a href="#fn14" class="footnote-ref" id="fnref14" role="doc-noteref">14</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1978</td> <td></td> <td><a href="Robert_W._Floyd" title="wikilink">Robert W. Floyd</a></td> <td>Verimli ve güvenilir yazılımlar oluşturma yöntemleri konusundaki çalışmaları ile <a href="bilgisayar_bilimi" title="wikilink">bilgisayar biliminin</a> şu alt dallarının kurulmasına yaptığı katkıları dolayısıyla: <a href="normalizasyon" title="wikilink">normalizasyon</a> teorisi, programlama dilleri <a href="anlam_bilimi" title="wikilink">anlam bilimi</a>, otomatik <a href="program_doğrulama" title="wikilink">program doğrulama</a>, <a href="otomatik_programlama" title="wikilink">otomatik programlama</a> ve <a href="algoritma_analizi" title="wikilink">algoritma analizi</a></td> <td><a href="#fn15" class="footnote-ref" id="fnref15" role="doc-noteref">15</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1979</td> <td></td> <td><a href="Kenneth_E._Iverson" title="wikilink">Kenneth E. Iverson</a></td> <td>Günümüzde <a href="APL_(programlama_dili)" title="wikilink">APL</a> olarak bilinen dala zemin hazırlayan çalışmaları, etkileşimli sistemler, programlama dili teorisi ve uygulamasına yaptığı katkılardan dolayı</td> <td><a href="#fn16" class="footnote-ref" id="fnref16" role="doc-noteref">16</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1980</td> <td></td> <td><a href="Tony_Hoare" title="wikilink">Tony Hoare</a></td> <td>Programlama dili tanımı ve tasarımı alanındaki önemli katkılarından dolayı</td> <td><a href="#fn17" class="footnote-ref" id="fnref17" role="doc-noteref">17</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1981</td> <td></td> <td><a href="Edgar_F._Codd" title="wikilink">Edgar F. Codd</a></td> <td>Veri tabanı yönetim sistemleri (özellikle <a href="İlişkisel_veri_tabanı" title="wikilink">ilişkisel veri tabanları</a>) teorisi ve uygulamaları konusundaki önemli katkılarından dolayı</td> <td><a href="#fn18" class="footnote-ref" id="fnref18" role="doc-noteref">18</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1982</td> <td> </td> <td><a href="Stephen_A._Cook" title="wikilink">Stephen A. Cook</a></td> <td><a href="Berim" title="wikilink">Berim</a> karmaşıklığı konusundaki bilgi birikimini önemli ölçüde değiştirdiği için</td> <td><a href="#fn19" class="footnote-ref" id="fnref19" role="doc-noteref">19</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1983</td> <td></td> <td><a href="Ken_Thompson" title="wikilink">Ken Thompson</a></td> <td>Genel <a href="işletim_sistemi" title="wikilink">işletim sistemi</a> teorisinin geliştirilmesi ve bu teorinin <a href="Unix" title="wikilink">Unix</a> işletim sistemi olarak gerçekleştirilmesi dolayısıyla</td> <td><a href="#fn20" class="footnote-ref" id="fnref20" role="doc-noteref">20</a><a href="#fn21" class="footnote-ref" id="fnref21" role="doc-noteref">21</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><a href="Dennis_Ritchie" title="wikilink">Dennis Ritchie</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1984</td> <td></td> <td><a href="Niklaus_Wirth" title="wikilink">Niklaus Wirth</a></td> <td><a href="Euler_(programlama_dili)" title="wikilink">EULER</a>, <a href="ALGOL_W" title="wikilink">ALGOL W</a>, <a href="Modula" title="wikilink">Modula</a> ve <a href="Pascal_(programlama_dili)" title="wikilink">Pascal</a> gibi yenilikçi programlama dillerini geliştirdiği için</td> <td><a href="#fn22" class="footnote-ref" id="fnref22" role="doc-noteref">22</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1985</td> <td></td> <td><a href="Richard_M._Karp" title="wikilink">Richard M. Karp</a></td> <td><a href="Ağ_akışı" title="wikilink">Ağ akışı</a> ve <a href="kombinatorik" title="wikilink">kombinatorik</a> iyileştirme problemlerine yönelik verimli algoritmalar geliştirme konusundaki katkıları, <a href="polinomsal_zaman" title="wikilink">polinomsal zaman</a> algoritmalarının verimliliği ve <a href="NP-tam" title="wikilink">NP-tam</a> kavramının tanımlanması konusundaki çalışmaları dolayısıyla</td> <td><a href="#fn23" class="footnote-ref" id="fnref23" role="doc-noteref">23</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1986</td> <td></td> <td><a href="John_Hopcroft" title="wikilink">John Hopcroft</a></td> <td>Algoritma ve <a href="veri_yapısı" title="wikilink">veri yapılarının</a> tasarım ve çözümlemesine yaptığı önemli katkılar dolayısıyla</td> <td><a href="#fn24" class="footnote-ref" id="fnref24" role="doc-noteref">24</a><a href="#fn25" class="footnote-ref" id="fnref25" role="doc-noteref">25</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><a href="Robert_Tarjan" title="wikilink">Robert Tarjan</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1987</td> <td></td> <td><a href="John_Cocke" title="wikilink">John Cocke</a></td> <td>Derleyiciler ile büyük sistemler teorisi ve tasarımı konusundaki önemli katkıları, <a href="RISC" title="wikilink">indirgenmiş komut takımlı bilgisayarların</a> geliştirilmesi çalışmaları dolayısıyla</td> <td><a href="#fn26" class="footnote-ref" id="fnref26" role="doc-noteref">26</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1988</td> <td></td> <td><a href="Ivan_Sutherland" title="wikilink">Ivan Sutherland</a></td> <td><a href="Bilgisayar_grafikleri" title="wikilink">Bilgisayar grafiklerine</a> yaptığı (özellikle <a href="Sketchpad" title="wikilink">Sketchpad</a> yazılımıyla) öncü nitelikteki katkılar dolayısıyla</td> <td><a href="#fn27" class="footnote-ref" id="fnref27" role="doc-noteref">27</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1989</td> <td></td> <td><a href="William_Kahan" title="wikilink">William Kahan</a></td> <td><a href="Sayısal_analiz" title="wikilink">Sayısal yöntemler</a> konusundaki önemli katkıları dolayısıyla. <a href="Kayan_nokta" title="wikilink">Kayan noktalı</a> hesaplama konusundaki uzman kişiler arasında olan Kahan kendini "dünyanın sayısal hesaplama konusunda güvenli bir yer olmasına" adamıştır.</td> <td><a href="#fn28" class="footnote-ref" id="fnref28" role="doc-noteref">28</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1990</td> <td></td> <td><a href="Fernando_J._Corbató" title="wikilink">Fernando J. Corbató</a></td> <td>Genel amaçlı, geniş ölçekli, <a href="Zaman_paylaşımı" title="wikilink">zaman</a> ve kaynak paylaşımlı bilgisayar sistemlerinin (<a href="CTSS" title="wikilink">CTSS</a> ve <a href="Multics" title="wikilink">Multics</a>) tasarlanması ve geliştirilmesi konusundaki öncü rolü dolayısıyla</td> <td><a href="#fn29" class="footnote-ref" id="fnref29" role="doc-noteref">29</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1991</td> <td></td> <td><a href="Robin_Milner" title="wikilink">Robin Milner</a></td> <td>Şu konulardaki başarısı nedeniyle: 1) <a href="Otomatik_teorem_kanıtlama" title="wikilink">Makine destekli kanıtlama</a> için geliştirdiği <a href="Logic_for_Computable_Functions" title="wikilink">LCF</a> aracı 2) <a href="Tip_güvenliği" title="wikilink">Tip güvenlikli</a> bir <a href="hata_işleme" title="wikilink">hata işleme</a> yordamı ile çalışan çokbiçimli <a href="tip_belirleme" title="wikilink">tip belirleme</a> sisteminin ilk kez kullanıldığı <a href="ML_(programlama_dili)" title="wikilink">ML</a> 3) Genel bir <a href="paralel_zamanlılık" title="wikilink">paralel zamanlılık</a> teorisi olan <a href="İletişim_sistemleri_cebiri" title="wikilink">CCS</a>; <a href="Operasyonel_semantik" title="wikilink">işletimsel</a> ve <a href="Gösterimsel_semantik" title="wikilink">gösterimsel anlam bilimi</a> arasındaki ilişki</td> <td><a href="#fn30" class="footnote-ref" id="fnref30" role="doc-noteref">30</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1992</td> <td></td> <td><a href="Butler_Lampson" title="wikilink">Butler Lampson</a></td> <td>Dağıtık ve kişisel bilgisayar ortamlarının geliştirilmesine yönelik çalışmaları ile <a href="iş_istasyonu" title="wikilink">iş istasyonları</a>, <a href="Bilgisayar_ağı" title="wikilink">ağlar</a>, işletim sistemleri, programlama ortamları, <a href="Bilgisayar_monitörü" title="wikilink">görüntüleyiciler</a>, <a href="Bilgisayar_güvenliği" title="wikilink">güvenlik</a> ve <a href="Kelime_işlemci" title="wikilink">belge yayımlama</a> teknolojisine katkıları dolayısıyla</td> <td><a href="#fn31" class="footnote-ref" id="fnref31" role="doc-noteref">31</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1993</td> <td></td> <td><a href="Juris_Hartmanis" title="wikilink">Juris Hartmanis</a></td> <td><a href="Hesaplamalı_karmaşıklık_teorisi" title="wikilink">Hesaplamalı karmaşıklık teorisinin</a> kurulmasını sağlayan açıklayıcı makaleleri dolayısıyla</td> <td><a href="#fn32" class="footnote-ref" id="fnref32" role="doc-noteref">32</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><a href="Richard_E._Stearns" title="wikilink">Richard E. Stearns</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1994</td> <td></td> <td><a href="Edward_Feigenbaum" title="wikilink">Edward Feigenbaum</a></td> <td>Geniş ölçekli yapay zekâ sistemlerinin kurulması konusundaki öncü rolleri ile bu teknolojinin uygulamadaki önemini gösteren çalışmaları dolayısıyla</td> <td><a href="#fn33" class="footnote-ref" id="fnref33" role="doc-noteref">33</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><a href="Raj_Reddy" title="wikilink">Raj Reddy</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1995</td> <td></td> <td><a href="Manuel_Blum" title="wikilink">Manuel Blum</a></td> <td>Hesaplamalı karmaşıklık teorisinin <a href="kriptoloji" title="wikilink">kriptoloji</a> ve <a href="program_doğrulama" title="wikilink">program doğrulamaya</a> uygulanması konusundaki katkıları için</td> <td><a href="#fn34" class="footnote-ref" id="fnref34" role="doc-noteref">34</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1996</td> <td></td> <td><a href="Amir_Pnueli" title="wikilink">Amir Pnueli</a></td> <td><a href="Zamansal_mantık" title="wikilink">Zamansal mantık</a> kavramını bilgisayar bilimine kazandırması ile program ve sistem doğrulama konusundaki önemli katkılarından dolayı</td> <td><a href="#fn35" class="footnote-ref" id="fnref35" role="doc-noteref">35</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1997</td> <td></td> <td><a href="Douglas_Engelbart" title="wikilink">Douglas Engelbart</a></td> <td>Etkileşimli bilişimin geleceğine yönelik öngörüsü ve bu öngörüyü gerçekleştirmek için ortaya koyduğu teknolojik çalışmalar dolayısıyla</td> <td><a href="#fn36" class="footnote-ref" id="fnref36" role="doc-noteref">36</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1998</td> <td></td> <td><a href="Jim_Gray_(bilgisayar_bilimcisi)" title="wikilink">Jim Gray</a></td> <td><a href="Veri_tabanı" title="wikilink">Veri tabanı</a> ve <a href="hareket_işleme" title="wikilink">hareket işleme</a> konulu araştırmaları ve sistem uygulamalarındaki önderliği dolayısıyla</td> <td><a href="#fn37" class="footnote-ref" id="fnref37" role="doc-noteref">37</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1999</td> <td></td> <td><a href="Fred_Brooks" title="wikilink">Fred Brooks</a></td> <td><a href="Bilgisayar_mimarisi" title="wikilink">Bilgisayar mimarisi</a>, işletim sistemleri ve <a href="yazılım_mühendisliği" title="wikilink">yazılım mühendisliğine</a> yaptığı eşsiz katkılar dolayısıyla</td> <td><a href="#fn38" class="footnote-ref" id="fnref38" role="doc-noteref">38</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2000</td> <td></td> <td><a href="Andrew_Yao" title="wikilink">Andrew Yao</a></td> <td><a href="Algoritmalar_teorisi" title="wikilink">Hesaplama teorisine</a> yaptığı önemli katkılar ile <a href="Sözderastlantısal_sayı_üreteci" title="wikilink">sözderastlantısal sayı üretimi</a>, kriptoloji ve <a href="iletişim_karmaşıklığı" title="wikilink">iletişim karmaşıklığı</a> konusundaki çalışmaları dolayısıyla</td> <td><a href="#fn39" class="footnote-ref" id="fnref39" role="doc-noteref">39</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>2001</td> <td></td> <td><a href="Ole-Johan_Dahl" title="wikilink">Ole-Johan Dahl</a></td> <td><a href="Nesne_yönelimli_programlama" title="wikilink">Nesne yönelimli programlamanın</a> ortaya çıkmasını sağlayan temel düşünceleri ile <a href="Simula" title="wikilink">Simula I</a> ve Simula 67 adlı programlama dillerini tasarladıkları için</td> <td><a href="#fn40" class="footnote-ref" id="fnref40" role="doc-noteref">40</a><a href="#fn41" class="footnote-ref" id="fnref41" role="doc-noteref">41</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><a href="Kristen_Nygaard" title="wikilink">Kristen Nygaard</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2002</td> <td></td> <td><a href="Ron_Rivest" title="wikilink">Ron Rivest</a></td> <td><a href="Açık_anahtarlı_şifreleme" title="wikilink">Açık anahtarlı şifrelemeyi</a> uygulanabilir kılmaya yönelik eşsiz katkıları dolayısıyla</td> <td><a href="#fn42" class="footnote-ref" id="fnref42" role="doc-noteref">42</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><a href="Adi_Shamir" title="wikilink">Adi Shamir</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><a href="Leonard_Adleman" title="wikilink">Leonard Adleman</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2003</td> <td></td> <td><a href="Alan_Kay" title="wikilink">Alan Kay</a></td> <td>Günümüzde kullanılan nesne yönelimli programlama dillerinin temellerini atan düşünceleri ile <a href="Smalltalk" title="wikilink">Smalltalk</a> dilini oluşturan takıma önderlik yapması dolayısıyla</td> <td><a href="#fn43" class="footnote-ref" id="fnref43" role="doc-noteref">43</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>2004</td> <td></td> <td><a href="Vint_Cerf" title="wikilink">Vint Cerf</a></td> <td><a href="İnternet_(terim_isim)" title="wikilink">Ağ kümeleri</a> konusundaki öncü rolleri ile <a href="internet" title="wikilink">internetin</a> temel iletişim kurallarından <a href="İnternet_iletişim_kuralları_dizisi" title="wikilink">TCP/IP</a>'nin tasarım ve uygulaması konusundaki çalışmaları dolayısıyla</td> <td><a href="#fn44" class="footnote-ref" id="fnref44" role="doc-noteref">44</a><a href="#fn45" class="footnote-ref" id="fnref45" role="doc-noteref">45</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><a href="Bob_Kahn" title="wikilink">Bob Kahn</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2005</td> <td></td> <td><a href="Peter_Naur" title="wikilink">Peter Naur</a></td> <td>Programlama dili tasarımı, <a href="ALGOL_60" title="wikilink">ALGOL 60</a>, derleyici tasarımı ve programlama sanatına yaptığı önemli katkılar dolayısıyla</td> <td><a href="#fn46" class="footnote-ref" id="fnref46" role="doc-noteref">46</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2006</td> <td></td> <td><a href="Frances_E._Allen" title="wikilink">Frances E. Allen</a></td> <td>Bilgisayar programlarının başarımı ve <a href="süper_bilgisayar" title="wikilink">süper bilgisayarların</a> kullanımını artırmaya yönelik çalışmaları dolayısıyla</td> <td><a href="#fn47" class="footnote-ref" id="fnref47" role="doc-noteref">47</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>2007</td> <td></td> <td><a href="Edmund_M._Clarke" title="wikilink">Edmund M. Clarke</a></td> <td>Donanım ve yazılım sanayiinde yaygın olarak kullanılan ve <a href="model_kontrolü" title="wikilink">model kontrolü</a> ilkesine dayanan verimli doğrulama teknolojisine yaptıkları katkılar için</td> <td><a href="#fn48" class="footnote-ref" id="fnref48" role="doc-noteref">48</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><a href="E._Allen_Emerson" title="wikilink">E. Allen Emerson</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><a href="Joseph_Sifakis" title="wikilink">Joseph Sifakis</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2008</td> <td></td> <td><a href="Barbara_Liskov" title="wikilink">Barbara Liskov</a></td> <td>Programlama dili tasarımı, <a href="soyutlama_(bilgisayar_bilimi)" title="wikilink">veri soyutlama</a>, <a href="arızaya_dayanıklılık" title="wikilink">arızaya dayanıklılık</a> ve <a href="dağıtık_hesaplama" title="wikilink">dağıtık hesaplama</a> konusundaki katkıları dolayısıyla</td> <td><a href="#fn49" class="footnote-ref" id="fnref49" role="doc-noteref">49</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>2009</td> <td></td> <td><a href="Charles_P._Thacker" title="wikilink">Charles P. Thacker</a></td> <td>İlk çağdaş kişisel bilgisayar olan <a href="Xerox_Alto" title="wikilink">Xerox Alto</a>'yu tasarlaması, <a href="ethernet" title="wikilink">ethernet</a> ve <a href="tablet_bilgisayar" title="wikilink">tablet bilgisayar</a> konusundaki çalışmaları dolayısıyla</td> <td><a href="#fn50" class="footnote-ref" id="fnref50" role="doc-noteref">50</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2010</td> <td></td> <td><a href="Leslie_Valiant" title="wikilink">Leslie Valiant</a></td> <td>Hesaplama teorisine yaptığı etkileyici katkılar ile <a href="yüksek_olasılıklı_öğrenme" title="wikilink">yüksek olasılıklı öğrenme</a> (PAC), sayım ve cebirsel hesaplama karmaşıklığı, <a href="Paralel_hesaplama" title="wikilink">paralel</a> ve dağıtık hesaplama teorisi konusundaki çalışmaları dolayısıyla</td> <td><a href="#fn51" class="footnote-ref" id="fnref51" role="doc-noteref">51</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>2011</td> <td></td> <td><a href="Judea_Pearl" title="wikilink">Judea Pearl</a><a href="#fn52" class="footnote-ref" id="fnref52" role="doc-noteref">52</a></td> <td>Olasılık ve olay tabanlı karar verme <a href="kalkülüs" title="wikilink">kalkülüsü</a> yoluyla yapay zekâya yaptığı katkılar dolayısıyla</td> <td><a href="#fn53" class="footnote-ref" id="fnref53" role="doc-noteref">53</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2012</td> <td></td> <td><a href="Silvio_Micali" title="wikilink">Silvio Micali</a></td> <td>Kriptolojinin karmaşıklık teorisini açıklayan etkileyici çalışmaları ile matematiksel kanıtların vermli bir biçimde doğrulanmasını sağlayan yeni yöntemler geliştirmeleri dolayısıyla</td> <td><a href="#fn54" class="footnote-ref" id="fnref54" role="doc-noteref">54</a></td> </tr> <tr class="even"> <td> </td> <td><a href="Shafi_Goldwasser" title="wikilink">Shafi Goldwasser</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2013</td> <td></td> <td><a href="Leslie_Lamport" title="wikilink">Leslie Lamport</a></td> <td>Dağıtık ve paralel sistemlerin tasarım ve uygulaması konusundaki önemli katkıları ile mantıksal saatler, güvenlik ve canlılık, eşlenen durum makineleri ve sıralı tutarlılık gibi kavramları geliştirmesi dolayısıyla</td> <td><a href="#fn55" class="footnote-ref" id="fnref55" role="doc-noteref">55</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>2014</td> <td></td> <td><a href="Michael_Stonebraker" title="wikilink">Michael Stonebraker</a></td> <td>Çağdaş veri tabanı sistemlerinin altyapısını oluşturan kavramlara yaptığı önemli katkılar dolayısıyla</td> <td><a href="#fn56" class="footnote-ref" id="fnref56" role="doc-noteref">56</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2015</td> <td></td> <td><a href="Martin_Hellman" title="wikilink">Martin Hellman</a></td> <td>Çağdaş kriptolojiye yaptıkları katkılar için. Diffie ve Hellman'ın 1976'da yazdığı "New Directions in Cryptography"<a href="#fn57" class="footnote-ref" id="fnref57" role="doc-noteref">57</a> başlıklı makale günümüzde internet üzerinde yaygın olarak kullanılan güvenlik sistemlerinden açık anahtarlı şifreleme ve <a href="elektronik_imza" title="wikilink">elektronik imzaların</a> gelişimine önayak olmuştur.</td> <td><a href="#fn58" class="footnote-ref" id="fnref58" role="doc-noteref">58</a></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><a href="Whitfield_Diffie" title="wikilink">Whitfield Diffie</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2016</td> <td></td> <td><a href="Tim_Berners-Lee" title="wikilink">Tim Berners-Lee</a></td> <td><a href="World_Wide_Web" title="wikilink">World Wide Web</a>'i, ilk <a href="web_tarayıcısı" title="wikilink">web tarayıcısını</a> ve internetin geniş ölçekli kullanımını güvence altına alan kural ve algoritmaları geliştirdiği için</td> <td><a href="#fn59" class="footnote-ref" id="fnref59" role="doc-noteref">59</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>2017</td> <td></td> <td><a href="John_L._Hennessy" title="wikilink">John L. Hennessy</a></td> <td><a href="Bilgisayar_mimarisi" title="wikilink">Bilgisayar mimarilerinin</a> tasarım ve değerlendirmesine getirdikleri sistemli ve niceliksel yaklaşım ile <a href="mikroişlemci" title="wikilink">mikroişlemci</a> sanayiine yaptıkları kalıcı etki dolayısıyla</td> <td><a href="#fn60" class="footnote-ref" id="fnref60" role="doc-noteref">60</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td><a href="David_Patterson_(bilgisayar_bilimcisi)" title="wikilink">David Patterson</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>2018</td> <td></td> <td><a href="Yoshua_Bengio" title="wikilink">Yoshua Bengio</a></td> <td><a href="Derin_öğrenme" title="wikilink">Derin sinir ağlarını</a> bilişim dünyasının önde gelen bileşenlerinden biri durumuna getirmeye yönelik kavramsal ve uygulamalı çalışmaları için</td> <td><a href="#fn61" class="footnote-ref" id="fnref61" role="doc-noteref">61</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td> </td> <td><a href="Geoffrey_Hinton" title="wikilink">Geoffrey Hinton</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td> </td> <td><a href="Yann_LeCun" title="wikilink">Yann LeCun</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>2019</td> <td></td> <td><a href="Edwin_Catmull" title="wikilink">Edwin Catmull</a></td> <td><a href="Bilgisayar_üretimli_imgeleme" title="wikilink">Bilgisayar üretimli imgeleme</a> uygulamalarını olanaklı kılan <a href="3_boyutlu_bilgisayar_grafikleri" title="wikilink">3 boyutlu bilgisayar grafikleri</a> konusunda yaptıkları önemli katkılar dolayısıyla</td> <td><a href="#fn62" class="footnote-ref" id="fnref62" role="doc-noteref">62</a></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td><a href="Pat_Hanrahan" title="wikilink">Pat Hanrahan</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> </tbody> </table> <section class="footnotes footnotes-end-of-document" role="doc-endnotes"> <hr /> <ol> <li id="fn1" role="doc-endnote"><a href="#fnref1" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn2" role="doc-endnote"><a href="#fnref2" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn3" role="doc-endnote"><a href="#fnref3" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn4" role="doc-endnote"><a href="#fnref4" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn5" role="doc-endnote"><a href="#fnref5" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn6" role="doc-endnote"><a href="#fnref6" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn7" role="doc-endnote"><a href="#fnref7" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn8" role="doc-endnote"><a href="#fnref8" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn9" role="doc-endnote"><a href="#fnref9" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn10" role="doc-endnote"><a href="#fnref10" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn11" role="doc-endnote"><a href="#fnref11" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn12" role="doc-endnote"><a href="#fnref12" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn13" role="doc-endnote"><a href="#fnref13" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn14" role="doc-endnote"><a href="#fnref14" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn15" role="doc-endnote"><a href="#fnref15" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn16" role="doc-endnote"><a href="#fnref16" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn17" role="doc-endnote"><a href="#fnref17" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn18" role="doc-endnote"><a href="#fnref18" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn19" role="doc-endnote"><a href="#fnref19" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn20" role="doc-endnote"><a href="#fnref20" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn21" role="doc-endnote"><a href="#fnref21" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn22" role="doc-endnote"><a href="#fnref22" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn23" role="doc-endnote"><a href="#fnref23" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn24" role="doc-endnote"><a href="#fnref24" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn25" role="doc-endnote"><a href="#fnref25" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn26" role="doc-endnote"><a href="#fnref26" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn27" role="doc-endnote"><a href="#fnref27" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn28" role="doc-endnote"><a href="#fnref28" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn29" role="doc-endnote"><a href="#fnref29" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn30" role="doc-endnote"><a href="#fnref30" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn31" role="doc-endnote"><a href="#fnref31" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn32" role="doc-endnote"><a href="#fnref32" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn33" role="doc-endnote"><a href="#fnref33" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn34" role="doc-endnote"><a href="#fnref34" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn35" role="doc-endnote"><a href="#fnref35" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn36" role="doc-endnote"><a href="#fnref36" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn37" role="doc-endnote"><a href="#fnref37" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn38" role="doc-endnote"><a href="#fnref38" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn39" role="doc-endnote"><a href="#fnref39" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn40" role="doc-endnote"><a href="#fnref40" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn41" role="doc-endnote"><a href="#fnref41" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn42" role="doc-endnote"><a href="#fnref42" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn43" role="doc-endnote"><a href="#fnref43" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn44" role="doc-endnote"><a href="#fnref44" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn45" role="doc-endnote"><a href="#fnref45" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn46" role="doc-endnote"><a href="#fnref46" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn47" role="doc-endnote"><a href="#fnref47" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn48" role="doc-endnote"><a href="#fnref48" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn49" role="doc-endnote"><a href="#fnref49" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn50" role="doc-endnote"><a href="#fnref50" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn51" role="doc-endnote"><a href="#fnref51" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn52" role="doc-endnote"><a href="#fnref52" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn53" role="doc-endnote"><a href="#fnref53" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn54" role="doc-endnote"><a href="#fnref54" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn55" role="doc-endnote"><a href="#fnref55" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn56" role="doc-endnote"><a href="#fnref56" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn57" role="doc-endnote"><a href="#fnref57" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn58" role="doc-endnote"><a href="#fnref58" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn59" role="doc-endnote"><a href="#fnref59" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn60" role="doc-endnote"><a href="#fnref60" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn61" role="doc-endnote"><a href="#fnref61" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn62" role="doc-endnote"><a href="#fnref62" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> </ol> </section>

Millete göre

Turing Ödülü sahiplerinin ülkelere göre dağılımı aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Çift vatandaşlık sahibi kişiler için, ait oldukları ülkelere 1'er puan eklenmiştir.

<table> <thead> <tr class="header"> <th>Millet</th> <th>Ödül sayısı</th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td></td> <td>48</td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td>8</td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td>5</td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td>4</td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td>2</td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td>1</td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td>1</td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td>1</td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td>1</td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td>1</td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td>1</td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td>1</td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> <td>1</td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td>1</td> </tr> </tbody> </table>